Το παιδί γεννιέται μέσα από την επιθυμία των γονιών του. Αυτή η επιθυμία προϋπάρχει και αντιπροσωπεύει είτε πανανθρώπινες αξίες (διαιώνιση του είδους, μετάδοση κληρονομιάς, υπερνίκηση του θανάτου), είτε ατομικές (δημιουργία οικογένειας, ολοκλήρωση της γυναίκας μέσα από την μητρότητα).

Τα συναισθήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ιδιαίτερα έντονα και καθορίζουν τη σχέση με το παιδί που θα γεννηθεί. Η εγκυμοσύνη ανάλογα με τη στιγμή έλευσής της, το πώς εντάσσεται στην προσωπική πορεία των δυο γονιών, την συμμετοχή ή όχι της ευρύτερης οικογένειας μπορεί να βιωθεί με ακραία έντονα θετικά ή αρνητικά συναισθήματα. Όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές η γυναίκα νιώθει έντονη χαρά και αίσθηση δύναμης. Το παιδί είναι προέκταση του σώματός της, το ίδιο της το σώμα τη στιγμή που αρχίζει να έχει μια δική του αυτόνομη ύπαρξη. Ζει από εκείνη, χάρη σε εκείνη, χάρη στη δύναμη που του μεταδίδει. Δεν είναι λίγες όμως οι φορές που η εγκυμοσύνη βιώνεται αρνητικά.

Κατά το πρώτο τρίμηνο η απουσία κάθε εξωτερικού χαρακτηριστικού που αποδεικνύει την εγκυμοσύνη δημιουργεί δυσκολία στην αποδοχή της ύπαρξης του παιδιού. Η διακοπή της κύησης ή η αποβολή είναι ακόμα πιθανές. Οι συνήθεις διαταραχές (ζαλάδες, εμετοί του πρώτου τριμήνου) όταν είναι ιδιαίτερα έντονες δείχνουν την δυσκολία της γυναίκας να δεχτεί την μητρότητα.

Κατά το δεύτερο τρίμηνο η πραγματικότητα της εγκυμοσύνης συγκεκριμενοποιείται από την εμφάνιση των κινήσεων του εμβρύου. Οι αλλαγές στο σώμα μπορεί να προκαλούν άγχος και το παιδί να θεωρηθεί υπεύθυνο γι’ αυτές.

Στο τρίτο τρίμηνο το παιδί γίνεται βιώσιμο και οι ονειροπολήσεις της ημέρας και της νύχτας αναφέρονται σε αυτό. Εκφράζονται φόβοι για την υγεία και τη σωματική ακεραιότητα του παιδιού και φόβοι σχετικά με τον τοκετό.

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι εκδηλώσεις άγχους μπορούν να θεωρηθούν φυσιολογικές. Η ένταση όμως του άγχους και η συνεχής ενασχόληση με φόβους για το παιδί που θα γεννηθεί, διαταράσσουν την συναισθηματική σχέση της μητέρας με το μωρό της.

Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός δεν πρέπει να είναι ένα διάστημα κατά το οποίο η μέλλουσα μητέρα αισθάνεται ότι έχει να αντιμετωπίσει τα πάντα μόνη της. Η πολυτιμότερη βοήθεια είναι εκείνη του συντρόφου της, ο οποίος πρέπει να έχει ενεργή συμμετοχή από τη σύλληψη και μετά. Η απόκτηση του παιδιού είναι μια κοινή εμπειρία. Η συνεχής παρουσία του πατέρα καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού τον κάνει να δένεται με το μωρό το ίδιο άμεσα και ισχυρά όσο και η μητέρα.

Το παιδί της επιθυμίας των γονέων είναι ένα παιδί φαντασιακό, ιδεατό. Είναι αποτέλεσμα της ονειροπόλησης και έχει σχέση με τους ίδιους τους γονείς και τα δικά τους παιδικά χρόνια. Το παιδί που θα γεννηθεί όμως είναι ένα παιδί που δεν συμπίπτει κατ’ ανάγκη με αυτό που έχουν οι γονείς στο μυαλό τους. Χρειάζεται μια προσπάθεια προσαρμογής και κατανόησης που μπορεί να αρχίσει ήδη από την περίοδο της εγκυμοσύνης. Το να αναγνωρισθούν από νωρίς οι ιδιαιτερότητες και ο χαρακτήρας του παιδιού που θα γεννηθεί βοηθάει στη δημιουργία υγιών σχέσεων παιδιών - γονέων.

Ελένη Λαζαράτου
Παιδοψυχίατρος
Επίκ. Καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
www.paidiatriki.gr