Ο άνθρωπος είναι ό,τι τρώει όπως είχε πει και ο Φόιερμπαχ. Η διατροφή επηρεάζει τον άνθρωπο τόσο οργανικά, όσο και ψυχικά, από τη στιγμή που γεννιέται και για το υπόλοιπο της ζωής του.

Η γλυκαιμική ισορροπία του ατόμου με νεανικό διαβήτη επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τη διατροφή του. Οι οδηγίες υγιεινής διατροφής που προτείνονται στο άτομο με διαβήτη δε διαφέρουν από αυτές που δίνονται σε κάθε άτομο που θέλει να εξασφαλίσει μια καλή υγεία και μία ποιότητα ζωής, μακριά από τις παγίδες της σύγχρονης διατροφής που είναι γεμάτη σε λιπαρά.

Η ισορροπημένη διατροφή που απευθύνεται σε άτομο με διαβήτη θα πρέπει να περιλαμβάνει ψάρια, πουλερικά, κρέας (δίχως λίπος), πολλά λαχανικά, ψωμί ολικής αλέσεως, όσπρια, φρούτα και δημητριακά. Με προσοχή θα πρέπει να καταναλώνονται τα λίπη, τα αλλαντικά, τα παγωτά, τα τυριά και τα βούτυρα, καθώς και η ζάχαρη. Η ποσότητα της τροφής σε κάθε γεύμα εξαρτάται κυρίως από την ηλικία του ατόμου, το βάρος και από το πόσο ασκείται. Θα πρέπει να λαμβάνει συχνά γεύματα και σε σταθερή ώρα, σύμφωνα με τις ενέσεις της ινσουλίνης. Σκοπός είναι η ποσότητα και η σύνθεση των γευμάτων να μην προκαλούν σημαντικές μεταβολές στη γλυκαιμία.

Η γλυκαιμική ισορροπία στα άτομα με διαβήτη τύπου 1 εξαρτάται από τους παράγοντες: ινσουλίνη, διατροφή και φυσική δραστηριότητα. Οι υδατάνθρακες των τροφίμων (γάλα, γιαούρτι, φρούτα, χυμοί, λαχανικά, ζυμάρια, δημητριακά και όσπρια) είναι αυτοί που επηρεάζουν άμεσα τα επίπεδα σακχάρου του αίματος και καθορίζουν τις μονάδες ινσουλίνης που χρειάζεται το άτομο. Συνεπώς, είναι σημαντικό να γνωρίζει το άτομο με διαβήτη την ποσότητα και το είδος υδατανθράκων που καταναλώνει, όσο το δυνατόν καλύτερα. Οι πρωτεΐνες και τα λίπη επηρεάζουν έμμεσα το σάκχαρο του αίματος.

Είναι απαραίτητο να γνωρίζετε ότι πολλοί υδατάνθρακες που συναντώνται κυρίως στη ζάχαρη, τα φρούτα, τους χυμούς, το μέλι και το γάλα, αυξάνουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα πιο γρήγορα σε σχέση με τους σύνθετους υδατάνθρακες, οι οποίοι συναντώνται στο ρύζι, τις πατάτες, τα ζυμαρικά, τω ψωμί, τα όσπρια και τα δημητριακά.

Για τις ανάγκες των ατόμων με διαβήτη, δημιουργήθηκε ο γλυκαιμικός δείκτης (ΓΔ), ο οποίος δείχνει πόσο αυξάνουν τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος 2-3 ώρες μετά ην κατανάλωση ενός τροφίμου σε σύγκριση με ένα τρόφιμο αναφοράς (γλυκόζη ή λευκό ψωμί), ωστόσο ο ΓΔ σχετίζεται μόνο με την ποιότητα των υδατανθράκων. Για αυτό το λόγο δημιουργήθηκε και το Γλυκαιμικό φορτίο (ΓΦ) το οποίο σχετίζεται και με την ποσότητα των υδατανθράκων και υπολογίζεται ως εξής;

ΓΦ=(ΓΔ/100)/* περιεκτικότητα τροφίμου σε υδατάνθρακες.

Ο ΓΔ και το ΓΦ βοηθούν να προβλεφθεί πώς θα επηρεάσει ένα τρόφιμο τα επίπεδα σακχάρου του αίματος. Βέβαια ένα γεύμα αποτελείται από περισσότερα από ένα τρόφιμα και από περισσότερα από ένα θρεπτικά συστατικά, που επηρεάζουν τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Ο ΓΔ κια το ΓΦ επηρεάζονται από τους εξής παράγοντες:

• Οσο πιο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο τόσο πιο υψηλό ΓΔ και ΓΦ έχει. Τα προϊόντα ολικής αλέσεως ανεβάζουν λιγότερο το σάκχαρο του αίματος σε σχέση με τα λευκά. Επιπλέον, ο ΓΔ επηρεάζεται και από την ποικιλία του τροφίμου, π.χ το λευκό ρύζι έχει υψηλότερο ΓΔ απο το μπασμάτι.
• Η παρουσία Φ.Ι μειώνει  το ΓΔ και το ΓΦ ενός τροφίμου και ενός γεύματος. Τα φρούτα ανεβάζουν λιγότερο το σάκχαρο του αίματος σε σχέση με τους χυμούς τους, όπως και ένα γεύμα με σαλάτα σε σχέση με ένα άλλο που δεν περιέχει σαλάτα.
• Όσο πιο ώριμα είναι τα φρούτα, τα λαχανικά κια οι καρποί, τόσο υψηλότερο ΓΔ έχουν π.χ οι παραβρασμένες πατάτες έχουν υψηλότερο ΓΔ σε σχέση με τις λιγότερο βρασμένες.

Υπάρχουν τρόφιμα τα οποία το άτομο με διαβήτη μπορεί να καταναλώνει ελεύθερα. Αυτά είναι τα τρόφιμα με πολύ λίγους υδατάνθρακες και πολύ λίγες θερμίδες, όπως light αναψυκτικά ή zero, ανθρακούχο νερό ή σόδα, τσάι χωρίς ζάχαρη, μουστάρδα, ξύδι, μπαχαρικά (αλάτι, πιπέρι, ρίγανη, κανέλα), ζελέ light, καραμέλες χωρίς ζάχαρη και θερμίδες, τσίχλες χωρίς ζάχαρη, υποκατάστα ζάχαρης, όπως ασπαρτάμη, ακεσουλφαμικό κάλιο. Όσον αφορά τα λαχανικά, ελεύθερη θεωρείται η ποσότητα μόνο ενός ισοδύναμου λαχανικού δηλαδή 1 φλιτζάνι. Λαχανικά: όπως αγγούρι, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (μαρούλι, σπανάκι, σέλινο, μαϊντανός, πιπεριές, ραπανάκι).

Περιληπτικά οι οδηγίες υγιεινής διατροφής για άτομο με διαβήτη είναι:

• Συχνά γεύματα σε σταθερή ώρα
• Κατανάλωση σαλάτας με το γεύμα
• Κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων με χαμηλά λιπαρά
• Κατανάλωση προϊόντων ολικής άλεσης
• Αποφυγή ζωικού λίπους (προτίμηση άπαχων κρεάτων)
• Προσοχή στο πολύ αλάτι
• Αποφυγή των έτοιμων και συσκευασμένων τροφίμων
• Έλεγχος στις ετικέτες των τροφίμων

Βάσω Κυριάκου
Διατροφολόγος - Διαιτολόγος
Με την άδεια του www.paidiatriki.gr

Ημερ/νία δημοσίευσης: 13 Νοεμβρίου 2011